با فکر کردن به کلمه فضای سبز ممکن است این سوال که فضای سبز چیست؟ ذهن ما را مشغول کند که قطعا کنجکاو می‌شویم پاسخی مناسب برای آن پیدا کنیم. برخی تصور می‌کنند فضای سبز فقط مربوط به شهرداری است، در صورتی که چنین نیست. در این مقاله قصد داریم تعریف فضای سبز، انواع آن و اصول نگهداری از فضای سبز را مورد بررسی قرار دهیم؛ پس تا پایان همراه ما بمانید.
تعریف فضای سبز چیست؟
تقریبا کمتر از ۵۰ سال می‌شود که کلمه فضای سبز در فرهنگ و ادبیات شهرسازی جایگاه قابل قبولی پیدا کرده است. در پاسخ به سوال فضای سبز چیست؟ می‌توان گفت:
به محیط‌های گیاهی و آبی روبازی که در سطح شهرها، ساختمان‌ها و… ایجاد می‌شوند، فضای سبز (green space) می‌گویند.
در واقع چون امروزه با ساخت‌وسازهای انبوه و گسترش شهرها دسترسی مردم به طبیعت روستاها و مناظر اطراف شهر کمی دشوارتر شده، لازم است در سطح شهر فضاهایی به وجود آید که بتواند حس زیبای طبیعت و فضاهای بیرون شهر را برای مردم تداعی کند. این فضاها محیط‌هایی هستند که با هدف تفریح افراد، زیباترکردن مکان‌های عمومی شهری و ساختمان‌های مسکونی به منظور ایجاد ارتباط بین مردم و طبیعت ساخته می‌شوند.
در بررسی تعاریف فضای سبز لازم است به این موضوع نیز دقت کنید که فضای سبز شهری قسمت‌هایی از یک شهر است که با چمن، درخت و گل‌وگیاهان مختلف آراسته شده تا از آلودگی شهرها کم کند و آرامش بیشتری به ساکنان و رهگذران دهد. اکنون که با تعریف کلی فضای سبز آشنا شدیم می‌توانیم در ادامه به معرفی انواع فضای سبز و گیاهان زینتی مناسب فضای سبز بپردازیم.
انواع فضای سبز
به طور کلی انواع فضای سبز را به دو گروه فضای سبز درون‌شهری و برون‌شهری تقسیم‌بندی می‌کنند که فضاهای سبز درون‌شهری و برون‌شهری بر اساس عملکرد به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند.
۱. فضای سبز عمومی
فضای سبز عمومی فضاهای سبز شهری و پارک‌ها هستند که عملکردهای اجتماعی دارند. استفاده از این فضاها برای عموم مردم آزاد است و آنها می‌توانند به منظور سپری کردن اوقات فراغت، تفریح و برگزاری گردهمایی‌های اجتماعی از فضاهای سبز عمومی استفاده کنند.
۲. فضای سبز نیمه‌عمومی
فضاهای سبز نیمه‌عمومی در مقایسه با فضای سبز عمومی محدودتر هستند. فضاهایی نظیر محوطه‌های باز بیمارستان‌ها و ادارات دولتی جزو فضای سبز نیمه‌عمومی محسوب می‌شوند.
۳. فضای سبز معابر و خیابان‌ها
به طور کلی فضای سبز معابر و خیابان‌ها نیز جزو فضای سبز شهری محسوب می‌شوند که به درختکاری حاشیه خیابان‌ها اطلاق می‌شود.
۴. فضای سبز خصوصی
فضاهایی نظیر باغچه‌ها و باغ‌های موجود در شهر که استفاده از آنها فقط برای مالکان آنها مجاز است فضای سبز خصوصی محسوب می‌شوند.
طراحی فضای سبز باید متناسب با مساحت محیط یا شکل و ساختار ساختمان باشد. علاوه بر این با رعایت اصول مختلفی نظیر رنگ، تم محیط و به‌کارگیری عناصر هماهنگ‌کننده می‌تواند، در زیبایی بخشیدن به فضای سبز تاثیرگذار باشد.
آشنایی با اسامی گیاهان فضای سبز
میلیون‌ها گونه گیاهی متفاوت در دنیا وجود دارند که می‌توان از آنها در فضاهای سبز استفاده کرد؛ اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که نوع گونه‌های گیاهی که در هر مکان استفاده می‌شود با یکدیگر متفاوت است. به طور مثال گیاهان فضای سبز آپارتمانی از گیاهان بیرونی جدا هستند. گیاهان آپارتمانی اکثراً سایه‌دوست هستند و نیاز به نور غیرمستقیم دارند؛ اما گیاهان مناسب فضای سبز بیرونی نیاز به نور مستقیم آفتاب دارند و در برابر تغییرات آب‌وهوایی مقاوم‌تر هستند.
با توجه به مساحت و شرایط اقلیمی منطقه می‌توانید انواع مختلفی از گیاهان مانند درخت، بوته، گیاهان رونده، گیاهان پوششی، درختچه، گل‌های فصلی و گیاهان آپارتمانی را در فضای سبز داشته باشید. در این بخش می‌خواهیم با اسامی تعدادی از گیاهان زینتی که به صورت درخت و درختچه در فضای سبز بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند آشنا شویم.
۱. درختان زینتی مناسب فضای سبز
از جمله زیباترین درختان زینتی مناسب فضای سبز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نوئل سبز و آبی
- سدروس
- سرو تبری سبز و نقره‌ای
- کامیس پاریس زعفرانی
- کاج نانا
- چنار
- افرا ایستاده سبز و قرمز
- اقاقیا پیوندی
- ابریشم صورتی
- ارغوان
- درخت زیتون تلخ
- درخت معطر گل یخ
۲. درختچه‌های زینتی مناسب فضای سبز
از جمله درختچه‌های خاص با رنگ‌های متنوع که زیبایی چشم نوازی به فضاهای سبز می‌بخشند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- یاس هلندی
- یاس زرد
- زرشک قرمز زینتی
- پیراکانتا
اهمیت فضای سبز
امروزه با رشد و گسترش زندگی شهری اهمیت وجود فضای سبز بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌آید. داشتن یک فضای سبز استاندارد مستلزم مساحت بسیار زیادی نیست. یک تراس کوچک و یا پاسیو هم می‌تواند فضای سبز خانه شما باشد.
فضای سبز فقط باغچههای موجود در ساختمان‌ها نیستند؛ بلکه گاهی اوقات می‌توان با گل‌آرایی یک دیوار به وسیله گل‌ها و گیاهان زینتی نیز از زیبایی و فواید فضای سبز لذت برد. ایجاد فضاهای سبز در سطح عمومی و خصوصی اهمیت بسیاری به همراه دارد که از جمله موارد اهمیت فضای سبز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد زیبایی بصری
- ایجاد آرامش روحی برای افراد و شهروندان
- کاهش آلودگی هوا
- ایجاد تعادل‌بخشی در متابولیسم شهر
- افزایش کیفیت زیستی شهرها
- تلطیف هوا و ایجاد هوای مطبوع
- تعدیل دما
- کاهش آلودگی صوتی
اصول نگهداری فضای سبز چیست؟
بعد از ایجاد فضای سبز ایده‌آل نوبت به نگهداری از آن می‌رسد. فرقی نمی‌کند مساحت فضای سبز چقدر است.باغ و باغچههای بزرگ و گلدان کوچک پشت پنجره همگی موجود زنده هستند که به مراقبت نیاز دارند.
برای داشتن فضای سبز شاداب باید با اصول اولیه نگهداری فصای سبز باشید و در همه فصل‌ها بر اساس نیاز گیاهان و فضای سبز عمل کنید. این نگهداری شامل اصول تخصصی است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
۱. آبیاری
یکی از مهم‌ترین اصول نگهداری فضای سبز، آبیاری به‌موقع و به‌اندازه گیاهان است. با شناخت گونه‌های گیاهی موجود در فضای سبز می‌توان از نیاز آبی آنها آگاه شد تا فضای سبز بر اثر آبیاری زیاد یا کم آسیب نبیند. نکته‌ای که باید به هنگام آبیاری گیاهان موجود در فضاهای سبز به آن توجه کنید جنس خاک و میزان نفوذ آب در آن است تا سلامت گیاه بر اثر آبیاری اشتباه به خطر نیفتد.
۲. هرس کردن
یکی از مهم‌ترین مراحل نگهداری از فضای سبز، هرس‌کردن درختان و درختچه‌ها در فصل مناسب است. توجه داشته باشید اگر هرس کردن گیاهان با دقت کافی انجام نشود ممکن است به آنها آسیب وارد شود. هرس‌کردن فضای سبز با هدف تنظیم و کنترل رشد، گل‌دهی و میوه‌دهی گیاهان انجام می‌شود. اواخر پاییز و اوایل زمستان را می‌توان زمان مناسبی برای این کار در نظر گرفت. علاوه بر این، در بهار و تابستان هم باید شاخه‌های آفت‌زده و شکسته‌شده را قطع نمود.
۳. چیدن علف‌های هرز
وجود علف‌های هرز می‌تواند مانع از جذب مناسب آب و دیگر مواد غذایی توسط گیاهان فضای سبز شوند؛ پس باید از بین بروند.. برای چیدن علف‌های هرز باید آنها را از ریشه بکنید تا از بین بروند، در غیراین‌صورت دوباره و به‌سرعت رشد خواهند کرد.
۴. کوددهی
یکی دیگر از نکات مهم در نگهداری فضای سبز توجه به غنی سازی خاک است که علاوه بر تامین مواد مغذی برای گیاهان، به کاهش زباله نیز کمک می‌کند. کوددهی فضای سبز با توجه به نوع گیاهان و نوع خاک انجام می‌شود و کودهای حیوانی برای تقویت ساختار فیزیکی خاک بسیار مناسب هستند.
جمع‌بندی
در مقاله ارائه‌شده با بررسی تعاریف فضای سبز توانستیم پاسخ مناسبی برای سوال فضای سبز چیست؟ بیابیم. همچنین آموختیم نگهداری از فضای سبز مستلزم رعایت اصول تخصصی از جمله آبیاری، کوددهی و… است که با آگاهی از آنها می‌توانیم در ایجاد فضای سبزی شاداب و زیبا قدم برداریم.
منابع:
